Het denkend hart van Etty Hillesum

Door ds. Lense Lijzen

Soms blijf je langer met iets rondlopen of met mensen die je hebt gehoord. Zo gaat dat bij mij in deze weken met het programma “Het denkend hart van Etty Hillesum” dat op 10 mei werd uitgezonden op de Nederlandse TV (en ook nog terug te zien is). De documentaire draait om het vredeswerk van de Joodse rabbijn Emma Ayalon en de Palestijnse Dina Awwad in Israël en Palestina. Alleen hierom al -ik was daar in 2017 en 2018- maken deze vrouwen indruk op me. Bij hun geen standbeelden die omver getrokken worden maar een ander soort radicaliteit.

Allebei zijn ze geïnspireerd door Etty Hillesum en bezoeken ook het aan haar gewijde Centrum in Deventer. Maar hun echte werk en opdracht liggen in hun land/en van herkomst. Je krijgt verschillende gesprekken te zien waarin het gaat om bewustwording van de complexe situatie daar en de eigen rol van de mensen daarin. Dat kan heel confronterend zijn. Ayalon (een veelzijdige vrouw) verkent de vraag ‘Wat betekent het om in onze tijd mens te zijn? ” zoals Hillesum dat in haar ogen in haar tijd geweest is. Ze leest daarbij haar eigen gedicht (in het Ivriet): Wat is een mens, zeg het me? De vertaling noteerde ik, het woord Adam liet ik staan.

Wat is adam (een mens)

behalve de som van zijn levenssappen?

Wat is Adam (een mens)

buiten de tocht van wie hij is naar wie hij werkelijk is?

Wat is Adam (een mens)

anders dan de hele mensheid die zichzelf wil vinden door hem (de ene mens)

Wat is Adam (een mens)

meer dan een hut in de woestijn, turend door de spleet?

Wat is Adam (een mens)

behalve liefde en haar uiteenvallen, en een nog diepere liefde.